Magazin Etnoumlje / Rubrika: Iz nacionalnog registra

Tamburaši, tamburaši…

Početak oktobra je obeležila lepa vest o upisu tamburaške prakse u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije. Donosimo redove o tom novom, 54. elementu, upisanom na Listu NKN 7. oktobra 2021. godine. Tamburaši, tamburaši…

Autor: Julijana Baštić

Detalj bronzanih statua pevača i kompozitora Zvonka Bogdana i njegovih legendarnih osam tamburaša, predvođenih Janikom Balažom, koje je izradio kipar Franjo Mačković, vinarija Zvonka Bogdana (foto: YouTube PrintScreen)

U okviru Etnografskog muzeja u Beogradu, 2012. godine formiran je Centar za nematerijalno kulturno nasleđe Srbije. Osnovni cilj ovog institucionalnog tela jeste očuvanje nematerijalne kulturne baštine sa teritorije Republike Srbije, a polazna tačka i inspiracija prilikom formiranja bila je Uneskova Konvencija o očuvanju nematerijalnog kulturnog nasleđa.

O „Malom koluˮ, 53. elementu na Listi NKN, upisanom 14. januara 2021. godine

Kroz institucionalno umrežavanje i saradnju sa pojedincima – nosiocima nasleđa, Centar organizuje promocije upisanih elemenata, kao i edukacije o značaju očuvanja nematerijalnog kulturnog nasleđa i prenošenju na sledeće generacije. Dakle, može se reći da se procesima prikupljanja, dokumentovanja, istraživanja i prezentacija elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa formira put ka očuvanju određenih segmenata u kulturi, koji se kroz kontinuiranu zastupljenost na teritoriji Republike Srbije smatraju tradicionalnim i vrednim očuvanja

Nematerijalnom kulturnom baštinom mogu da se označe aspekti iz usmene tradicije i jezika, scenske umetnosti, društvene prakse, rituali, praznici, znanja o prirodi i univerzumu, kao i tradicionalna umetnost, ali izuzetno je važno da zaštićeni element poseduje kontinuitet, ostvaren kroz generacijsko prenošenje, čime se doprinosi osećanju pripadnosti pojedinca široj zajednici.

U tom smislu je, pod rednim brojem 54, upisan element Tamburaši, tamburaška praksa, kao nematerijalno kulturno nasleđe iz domena izvođačkih umetnosti.

Tamburica Fest (foto: YouTube PrintScreen)

Muzej Vojvodine iz Novog Sada, kao inicijator ove akcije, zajedno sa Fakultetom muzičke umetnosti u Beogradu i Savezom tamburaških društava Vojvodine, pokrenuo je proces prikupljanja dokumentacije i izrade zvaničnih formulara.

Digitalna izdanja magazina „Etnoumljeˮ mogu se kupiti na sajtu „Novinarnicaˮ

Međutim, sada, kada je procedura uspešno završena, postavljaju se pitanja – šta ovaj upis konkretno znači i kakav uticaj ima na praksu?

Tamburaška praksa predstavlja „živo nasleđeˮ, što znači da je duži vremenski period aktivno prisutna i zastupljena u kulturi više različitih naroda na prostoru Srbije, te njena institucionalna zaštita i/ili, pak, revitalizacija nije neophodna u aktuelnom trenutku. U tom smislu smatram da direktnog uticaja na samu praksu nema, ali institucionalno definisanje, priznanje važnosti i sticanje statusa elementa nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije indirektno utiče na svest pojedinaca, čime se podstiče osećaj pripadanja široj zajednici, što je kod tamburaša posebno izraženo.

Tamburaški sastav La Banda (foto: Nikola Jovanović)

Sa druge strane, budući je tamburaška praksa tipična za prostor današnje Vojvodine, ali, generalno, rasprostranjena i na širem prostoru Srbije, te da su nosioci tamburaške prakse orkestri i ansambli različitih etničkih zajednica koji kroz svoj repertoar i tehnike sviranja ostvaruju kontinuitet u prenošenju znanja, veštine i umeća sviranja na tamburaškim instrumentima, može se reći da će ovaj upis potencijalno doprineti očuvanju nasleđa, razvoju kulturnog diverziteta, kao i poboljšanju turističkih potencijala države.

. . .