Oproštaj od Sanje

Preminuo je Aleksandar Sanja Ilić (Beograd, 27. mart 1951 – 7. mart 2021), pop i world music kompozitor i pijanista, čovek koji je u Srbiji predvodio novi talas umetnika nastao početkom milenijuma, a koji su folkloru pristupali na moderniji i produkcijski zahtevniji način.

Izvor: WMAS

Aleksandar Sanja Ilić (YouTube Printscreen)

Iako arhitekta po obrazovanju, Aleksandar Sanja Ilić je dosegao visoke umetničke domete kao pop kompozitor još osamdesetih godina.

Između ostalog, njegove dve pesme tih godina bile su domaći predstavnici na Pesmi Evrovizije – „Princezaˮ, koju su otpevali Dado Topić i Slađana Milošević, i danas je veoma slušana, dok je 1993. godine za pozorišnu predstavu komponovao „Plavu pticuˮ, koja je svojom porukom prkosila ratu u vremenu rata.

Međutim, ono što će uslediti, izdvojiće ga ne samo u okvirima domaće muzičke scene.

Sanja se može smatrati predvodnikom drugog talasa umetnika sa ovih prostora koji su pristupali stilizaciji folklora. Dok osamdesetih i devedesetih godina nadahnuće folklorom nalazimo u stvaralaštvu Lale Kovačeva, Borisa Kovača i Miloša Petrovića, sa novim milenijumom dolazi i novi, moderniji zvuk, produkcijski zahtevniji i u izvođenju većeg broja muzičara.

Njihov rad pratili su i video spotovi, u živom nastupima koriste scenske efekte, osmišljenu koreografiju i sl. Osim Sanje Ilića, predvodnici pomenutog talasa bili su Slobodan Trkulja i Bilja Krstić. Svakako da je rad i, uopšte, umetnički pristup Gorana Bregovića doprineo da u novom milenijumu pomenuti umetnici krenu njegovim stopama, nesumnjivo i iz razloga da budu vidljiviji inostranoj publici.

Album Sanje Ilića i Balkanike Balkan 2000 malo koga je ostavio ravnodušnim, jer je slušaocu predstavljeno nešto posve drugačije. Kako ističe Marija Vitas u priču o Sanji Iliću, koja je objavljena u leksikonu World Music u Srbiji – prvih 30 godina (WMAS, 2012), ovaj umetnik ne obrađuje folklor „već komponuje sopstvena dela koristeći kao materijal, između ostalog, raznoliko duhovno nasleđe šireg (balkanskog) prostora – zvuk instrumenta, vokalni izraz, tipične melodijske obrasce, lestvične okvire, ritmiku, fragmente narodnih melodija ali i vanmuzičke simbole ovih (pa i udaljenih) područja: istorijske, religijske, paganske itdˮ.

Objavljen 1999. godine za nacionalnog diskografa PGP RTS, Balkan 2000 je dobio značajnu medijsku pažnju kao projekat kojim je Sanja okupio veći broj umetnika iz tzv. etno sveta, uključujući i Boru Dugića, Nenada Petrovića, Veljka Nikolića – Papa Nika, Dragomira Milenkovića, Brankicu Vasić – Vasilisu, Hor RTS, Gudače Sv. Đorđa i druge. Pomenuti album, odnosno „projekat” – kako je češće nazivan u javnosti da bi se na taj način istakao značaj ovog dela kao nečega mnogo šireg od okvira nosača zvuka – pratili su i video spotovi koji su značajno doprineli upoznavanju šire kulturne javnosti sa materijalom.

Zahvaljujući pomenutom albumu, Sanja Ilić je poneo status jednog od najznačajnijih world music stvaralaca sa ovih prostora, nakon čega je održao veliki broj koncerata u zemlji (ostaće upamćen koncert na Kalemegdanu, 2005) i inostranstvu (Kina, Meksiko, Egipat, Pakistan…), a potom i objavio nekoliko više ili manje uspešnih i medijski ispraćenih albuma. Najznačajnije medijsko pojavljivanje poslednjih godina je imao kao predstavnik Srbije na Pesmi Evrovizije 2018. godine.

Oktobra prošle godine, planiranim koncertom u Kombank dvorani, želeo je da obeleži dve decenije rada sa grupom Balkanika. Zbog poznatih okolnosti koncert je otkazan.