Magazin Etnoumlje / Rubrika: Iz nacionalnog registra

Rumenka – kopča za istočnu Srbiju

Samo dve nedelje nakon uspešno održanih manifestacija posvećenih srpskom tradicionalnom plesnom nasleđu – XIII Festivala zlatnih ansambala Srbije i Svetskog dana srpskog kola (kada je održano nadmetanje u izvođenju niškog kokonješta) – u Novom Sadu su 11. decembra 2021. održane radionice posvećene tradicionalnom plesu rumenka. Organizator ovog skupa je bio Savez kulturno-umetničkih društava Srbije, u saradnji sa Folklornim ansamblom „Vila” SKUD-a „Železničar”, u čijim prostorijama je organizovano kompletno dešavanje.

Autor: Anastasija Živković

rumenka

Radionica posvećena tradicionalnom plesu rumenka, Novi Sad, 2021 (iz arhive organizatora)

Rumenka je tradicionalni ples zabeležen na prostoru istočne Srbije i prvi put se pominje u Anketi koju je 1948. godine sprovela etnokoreolog Olivera Mladenović pod okriljem Ministarstva prosvete. To je jednodelni tradicionalni ples koji se izvodi u formaciji lančano povezanih plesača, i u terenskim istraživanjima sprovedenim u više navrata tokom proteklih decenija zabeležena je u varijanti od 8, 10, 12 i 16 taktova.

Jedan od povoda za organizovanje radionica posvećenih rumenki je činjenica da se ovaj tradicionalni ples nalazi na Nacionalnoj listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije od 2012. godine. Tada je kao element rumenka upisana na inicijativu etnokoreologa Olivere Vasić koju je u aplikaciji podržao Ansambl narodnih igara i pesama Srbije „Kolo”.

Uprkos nepovoljnim vremenskim prilikama radionice su sprovedene sa velikim brojem učesnika, a među najbrojnijima su bili članovi KUD-a „Pionir” iz Zrenjanina, kao i članovi FA „Vila” koji su svoj doprinos dali i u organizaciji samog događaja.

Radionice su organizovane u tri etape. U svom uvodnom izlaganju, etnokoreolog dr Selena Rakočević je govorila o nastanku, istorijatu i implementaciji koncepta nematerijalnog kulturnog nasleđa, koji je poslednjih decenija našao široku primenu u etnokoreologiji, ali i drugim društvenim naukama.

Priču o rumenki nastavila je studentkinja završne godine Katedre za etnomuzikologiju Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu, Anastasija Živković, koja je izlaganje obogatila i audio-video snimcima izvođenja rumenke u participatornom i prezentacionom kontekstu od druge polovine 20. veka do danas.

rumenka

Milorad Mirčić, Selena Rakočević i Slavoljub Uzunović na radionici posvećenoj rumenki, Novi Sad, 2021 (iz arhive organizatora)

Ono što je na teorijskim predavanjima bilo izloženo, učesnici su primenili na plesnim radionicama koje su usledile. Veliki broj varijanti predstavili su eminentni stručnjaci i iskusni pedagozi tradicionalnih plesova. Njihova izlaganja su se smenjivala tako da su učesnici imali prilike da vide i proigraju varijante iz svih predeonih celina istočne Srbije, zabeležene na istraživanjima koje je sproveo Centar za istraživanje i očuvanje tradicionalnih igara Srbije.

Etnokoreolog dr Selena Rakočević predstavila je kinetičke varijante rumenke iz okoline Sokobanje, Pirota, Timočke krajine, kao i oblasti Timok i Zaglavak. Vanredni profesor na Fakultetu sporta i fizičkog vaspitanja u Nišu, dr Slavoljub Uzunović, demonstrirao je varijante iz okoline Svrljiga i Knjaževca, dok je Milorad Mirčić, umetnički rukovodilac dečijeg izvođačkog sastava FA „Vila”, pokazao varijante iz okoline Niša, Svrljiga, Crnorečja i Budžaka.

Članak „Gde caruje rumenkaˮ (o Nenadu Jovanoviću – deda Nedi) iz serijala „Portreti živih ljudskih riznica, 2021ˮ magazina „Etnoumljeˮ

Pored stručnih lica, svoje iskustvo podelili su i sami nosioci prakse koji su za ovu priliku doputovali iz Svrljiga. Filip i Lazar Savić iz Izvornog udruženja „Mika Šestak” poznati su izvođači na tradicionalnim instrumentima, a osim toga što su ukazali na varijante i karakterističan plesni stil izvođenja rumenke, demonstrirali su i druge tradicionalne plesove svog kraja.

U popodnevnim časovima su usledile radionice sviranja na tradicionalnim instrumentima. Iako je najpoznatija melodija rumenke ona koju je obradio i snimio orkestar „Braća Lukovčani” 1976. godine, a onda i Boban Prodanović 1995, Filip i Lazar Savić su na troglasnim gajdama, okarini, fruli i cevari demonstrirali različite melodije koje su bile zastupljene u nekadašnjoj praksi.

filip savić rumenka

Filip Savić, jedan od učesnika radionice posvećene rumenki, Novi Sad, 2021 (iz arhive organizatora)

Kada sumiramo utiske, učesnici su imali prilike da kroz edukativne radionice i predavanja, kao i rad sa samim nosiocima prakse na pravi način ostvare kontakt sa istočnom Srbijom u centru Novog Sada. Radionice su doprinele podsećanju na značaj i bogatstvo kinetičkih i muzičkih varijanti rumenke, te ukazale široj zajednici članova i rukovodilaca kulturno-umetničkih društava na njen neiskorišćen potencijal.

Digitalna izdanja magazina „Etnoumljeˮ mogu se kupiti na sajtu „Novinarnicaˮ

Ovaj susret je, takođe, doprineo umrežavanju i podsticanju dijaloga između stručnih lica i onih koji se bave scenskim prikazivanjem srpskog plesnog nasleđa, koji je preko potreban kako bi se pratio njegov razvoj, kao i razvoj same nauke.

. . .

donacija poziv wmas