Magazin Etnoumlje / Rubrika: Iz nacionalnog registra

Dok muškarci „vezuˮ, žene pocupkuju

Malo kolo… Nekoliko reči o nedavno upisanom novom elementu (red.br. 53) na Nacionalnoj listi NKN.

Autor: Anđela Lambeta

Izvođenje malog kola u okviru 12. „Festivala zlatnih ansambala Srbije”, 31.10.2020. godine (foto: Marta Janković)

Kao i sva narodna umjeća, i ples se prenosio sa generacije na generaciju, uz razne izmjene pod uticajem sredine. Danas se ples izvodi uglavnom na pozornici, te su se mnogi parametri prilagodili scenskom kontekstu izvođenja.

O malom kolu i o kolu uopšte pisali su mnogi eminentni istraživači i naučnici, poput sestara Ljubice i Danice Janković, Olivere Mladenović, Olivere Vasić, Selene Rakočević i drugih. Ono u čemu se slažu svi koji su pisali o kolu jeste da je ono bilo i jeste neizostavan dio svakog veselja, te se i danas izvodi prilikom zajedničkih proslava, seoskih slava, vašara, vjerskih praznika koji su bili određeni pravilima zajednice.

Malo kolo predstavlja jedan od najomiljenijih plesova u Banatu i Bačkoj, koji se izvode u raznim prilikama. Izvodi se u zatvorenom ili otvorenom krugu, u kome učestvuju izvođači različite uzrasne dobi, kao i polne pripadnosti.

Povezivanje u kolu je „vojvođansko držanjeˮ, odnosno, djevojke se drže momcima za ramena, dok se momci povezuju za ruke iza leđa djevojaka. Kinetički obrazac plesa se zasniva na simetričnom lateralnom kretanju: dva koraka za desnom, pa dva koraka za lijevom rukom.

Stil izvođenja karakteriše veoma sitan i nenametljiv korak djevojke. Od momka se očekuje veliko umjeće improvizacije, tehnička sposobnost i velika spretnost. Izvodi se živo, a osnovni igrački obrazac se ukrašava treperenjem, sitnim koracima, tako da se u toku igranja ne prelazi veliki prostor. Ti ukrasi i preplitanje polaze samo iz koljena – „vezu iz koljenaˮ, te je teško zapaziti sve detalje koji se izvedu dok tijelo prividno miruje. Ženski način igranja je drugačiji, mnogo uzdržaniji. Često su tu opterećene obje noge sitnim pocupkivanjem u mestu, naročito u velikom i malom banatskom kolu.

Jednostavnost obrasca daje mogućnost svim izvođačima, bez obzira na umijeće izvođenja, za variranje plesnih koraka.

Akademsko društvo za negovanje muzike „Gusleˮ iz Kikinde, kao dugogodišnji organizator „Etno-kampaˮ i naučnih istraživanja Banata, zajedno sa učesnicima, posvetio je veliku pažnju malom kolu i njegovom proučavanju. Članovi ADZNM „Gusleˮ podnijeli su aplikaciju Nacionalnom komitetu za nematerijalno kulturno nasljeđe Srbije. Odlučeno je da se malo kolo, kao element NKN upiše u Nacionalni registar i nađe na Listi elemenata nematerijalnog kulturnog nasliđa Srbije. Malo kolo je na ovu listu upisano 14. januara 2021. godine.

. . .